Podcast: "Het is soms best gezond om je eenzaam te voelen."

Elice, leuk dat je er bent en dat ik met je mag praten. We gaan het vandaag hebben over eenzaamheid. Jij bent werkzaam bij MeanderOmnium en daar werk je ook bij het Signaalpunt tegen Eenzaamheid. Wij hebben al eens eerder gesproken en jij deed toen een opvallende uitspraak: “Maar het is soms best gezond om je eenzaam te voelen.” Toen zaten we met een aantal andere mensen aan tafel en iedereen ging recht overeind zitten en dacht “Huh?”. Ik ben heel benieuwd of je mij iets meer kan vertellen over wat je daarmee bedoelt?

Klopt, dat was inderdaad een uitspraak van mij. Omdat we eigenlijk een heel negatief beeld hebben over eenzaamheid, maar eenzaamheid hoort er ook gewoon bij. We zijn mens, we hebben allemaal onze gevoelens en eenzaamheid is er daar één van. Wat eenzaamheid doet is, het geeft je eigenlijk “Ik heb ergens een gebrek aan”, of eigenlijk “Zou ik nog iets willen?” en dat iets willen is dan een vorm van contact. 

Er zijn verschillende vormen van eenzaamheid. Maar eigenlijk, wat we met zijn allen willen is verbinding hebben met een ander. Dus de reden dat ik zei “Het is eigenlijk ook gezond”, is omdat het je aangeeft dat je een behoefte hebt aan iets. En dat maakt dat je daar iets mee kan gaan doen. Als je zegt “Ik voel me eenzaam of alleen”, of het voelt op bepaalde momenten niet helemaal fijn, dan zou je het dus graag anders willen. En dat stukje is het gezonde onderdeeltje. Totdat het langdurig is en ernstig - kijk, dan wordt het ook wel echt minder, hè? Dan heeft het invloed op je gezondheid. En dat betekent vaak dat je zelf geen actie meer kan ondernemen.

Even een voorbeeld: je verhuist. Je gaat naar een nieuwe woonplaats en je denkt “Goh, wat zijn mijn avonden leeg. Ik zou wel heel graag bij een volleybalteam willen.” Dan geeft dat stukje aan dat je wat verbinding zoekt en dan ga je dus naar de lokale volleybalclub en je meldt je aan en daar probeer je dus je verbindingen aan te gaan. Sociale contacten aan te gaan. Dat stukje is het gezonde onderdeel.

Dan ben je er denk ik ook meer onbewust mee bezig. Je ervaart het niet per definitie als eenzaamheid. Je denkt gewoon “Goh, ik zou nu wel dit contact op willen zoeken.” Maar er zijn ook mensen bij wie dat niet goed gaat, die dus echt die eenzaamheid voelen omdat ze wellicht niet in staat zijn om die contacten te leggen of naar buiten te gaan en dingen durven te doen. Hoeveel mensen ervaren echt eenzaamheid, denk jij?

Nou, er zijn landelijk heel veel cijfers over, maar ook inzichten. Het gaat om best een hele grote groep. De groep is boven de 50%. Dus dan hebben we het niet over de echt ernstig eenzame mensen, maar iedereen die wel eens eenzaamheidsgevoelens ervaart, dat is boven de 50% in Zeist. Dat betekent eigenlijk dat als je op straat loopt, elke tweede persoon die je tegenkomt eenzaamheid ervaart. We ervaren het allemaal wel eens, hè? In een soort… Kort en eventjes, dan is het oké, maar wordt het heel langdurig, dan hebben we het echt over de ernstige eenzaamheid. Dat is schadelijk.

Heb je een idee van om hoeveel mensen dat gaat?

Ja, 6 tot 8 procent. 

Dat vind ik nog hoog. Kan dat zomaar iedereen zijn? Of zijn dat altijd bijvoorbeeld ouderen, we denken heel snel aan de ouderen, hè?

Ja, dat denken we, maar eigenlijk zijn die verschillen tussen ouderen en jongeren niet zo heel groot. Nee, als het bij ouderen 6 of 8 procent is, is het bij jongeren 6 procent. Dus nee, er zijn ook heel veel jongeren die eenzaamheidsgevoelens ervaren, dus er is niet specifiek te zeggen: het is een bepaald type mens. Het kan wel zijn dat… Op oudere leeftijd heb je wel wat meer factoren die van invloed kunnen zijn op eenzaamheid. Bijvoorbeeld een partner die je verliest, of je bent wat minder mobiel, dat soort zaken. Maar goed, bij jongeren spelen dat soort dingen natuurlijk ook. Alleen op andere vlakken, hè? Geen fijne aansluiting met de mensen in je klas of je gaat studeren en je gaat ergens anders wonen en je moet daar je hele leven opnieuw gaan inrichten. Dat zijn natuurlijk allemaal dingen die op die leeftijd worden ervaren.

We hebben natuurlijk heel snel een beeld van mensen die eenzaam zijn als mensen die eigenlijk de deur niet uitkomen. Je kunt ook wel gewoon mensen spreken, wel gewoon naar je werk gaan en dingen doen en nog steeds heel eenzaam zijn.

Absoluut. Het gaat er niet eens zozeer om dat je heel weinig contact hebt. Het gaat er ook om dat het contact wat je hebt misschien niet de connectie is die jij zoekt, dus dat je bijvoorbeeld vrienden hebt die niet helemaal aansluiten bij hoe jij denkt over bepaalde zaken. Echt die connectie missen met mensen. Dat kan zeker ook als je een grote vriendengroep hebt. Dat je zegt “Ik heb een grote vriendengroep, maar ik mis die ene persoon waar ik mijn leven mee wil delen." Dat kan natuurlijk ook. Absoluut.

Het thema eenzaamheid is al best een tijdje heel belangrijk voor Gemeente Zeist, en vanuit daar is ook besloten dat we hier als gemeente actief iets mee gaan doen. Daarom zit jij hier, want daarvoor hebben we dus ook dat signaalpunt. Kun je me daar iets meer over vertellen?

Ja, zeker. We hebben in Zeist inderdaad Signaalpunt tegen Eenzaamheid en dat is een signaalpunt waar mensen die eenzaamheidsgevoelens ervaren en zeggen “Nou, ik vind het toch lastig om zelf die stap te nemen om er iets mee te doen”, die kunnen zich daar melden. Maar je kan er ook een anonieme melding doen. Als jij zorgen hebt over iemand waarvan je denkt dat daar eenzaamheid speelt, maar je vindt het lastig om dat gesprek aan te gaan, kan er anoniem gemeld worden.

De melding komt binnen bij de welzijnsstichting MeanderOmnium en dan gaat er een sociaal werker op pad. Die gaat naar de melding toe en neemt binnen 24 tot 48 uur contact op - en in sommige gevallen is het echt anoniem, dus die sociaal werker geeft aan “Goh, er is iemand die zorgen over u heeft, kan ik wat voor u doen?” En tot nu toe komt een anonieme melding niet heel vaak voor, maar op het moment dat het voorkomt, zeggen mensen dat het toch wel fijn is om te weten dat er mensen om hun geven en die dat gemeld hebben. “Dus er is wel iemand die naar mij omkijkt, dat is eigenlijk wel heel mooi.” 

En wat we dan doen is dat we aangeven, we kunnen niet de eenzaamheid in één keer oplossen, want dat is natuurlijk een soort van utopie. Wat we proberen is mee te kijken en te helpen het te doorbreken. Dus we vragen vooral waar iemand naartoe wil, wat hij graag zou willen, hoe die dat wil en wat hij daar dan voor nodig heeft om die stappen te nemen. Op die manier eigenlijk.

Ja, dus het is eigenlijk een heel laagdrempelige manier om toch iets te kunnen doen tegen die eenzaamheid. Dat signaalpunt is dus telefonisch te bereiken. Je kan bellen en niet alleen als je dus zelf eenzaam bent, maar ook als jij in je omgeving vermoedt dat iemand eenzaam is. En ook online, want niet iedereen vindt het fijn om te bellen uit angst dat ze misschien toch herkend worden, of om een andere reden. Dan ben ik ook heel nieuwsgierig naar jou persoonlijk. Wat is jouw drijfveer om hiermee bezig te zijn?

Ik denk vooral dat ik het heel belangrijk vind dat we in Zeist, maar ook in het land, dingen normaliseren. Dat we ook weer kijken naar “Maar het is niet alleen maar negatief, hè?” Dat we dat ervaren. En wat kunnen we er dan mee? Dus weet je, ik heb ook wel eens momenten van eenzaamheid ervaren en ik ben ook blij dat ik toen zelf bij machte was om daar stappen op te ondernemen. En eigenlijk gun ik andere mensen dat ook en als zij dat zelf niet kunnen, dan gun ik het ze dat er iemand in de omgeving is, die zegt “Hé, ik gun jou meer dan dit. Ik gun jou dat contact, ik gun jou weer dat je met plezier uit je bed stapt.” en dat is eigenlijk waar ik het voor wil doen.

Ik kan me ook voorstellen dat het idee dat er iemand in je omgeving is die jou dat gunt en die dus wellicht een stap neemt, dat dat ook weer motiverend kan werken. 

Ja. Iedereen wil graag gezien of gehoord worden en iedereen wil ertoe doen. Je wil ook wel belangrijk zijn. Ik wil dat ook wel meegeven, dat door een melding te doen of misschien zelf met iemand in gesprek te gaan, dat kan al zoveel teweeg brengen. Ja, dat gun ik iedereen.

Ja inderdaad, want je kan zeker een melding doen. Je kan als je dat ligt ook gewoon vragen “Goh, hoe gaat het?” of gewoon nog veel laagdrempeliger dat je gewoon iets zegt over het mooie weer vandaag. “Lekker in de tuin bezig?”

Ja, of gewoon inderdaad op straat mensen groeten. Weet je, het gaat bij eenzaamheid soms ook om de vluchtige contacten. Waarvan wij denken “Dat doet helemaal niets”, maar ook dat zijn belangrijke dingen. Even gezien worden. Ja, dat is wat denk ik bijna ieder mens wel heel graag wil.

We zorgen dat de gegevens over het signaalpunt in de beschrijving komen te staan, zodat je zelf ook contact op kan nemen. Mag ik jou dan heel erg bedanken? Leuk om hierover te praten en ook zeker belangrijk.

Ja, jij heel erg bedankt dat ik erover mocht praten en ik hoop dat veel mensen hier wat aan hebben. 

Voel je je eenzaam of wil jij weten wat je zelf kan doen tegen eenzaamheid in je omgeving? Ga dan naar zeistinverbinding.nl voor praktische tips en informatie.